Vughtse ‘buitenbeentjes’ in Schatten van Vught

Een schilderende pastoor, een Joodse advocaat bij de Hoge Raad, jongeren op zoek naar een eigen plek en een oppositioneel tijdschrift.

Het nieuwe nummer van Schatten van Vught gaat over mensen die in de afgelopen eeuwen uitzonderlijke rollen hebben vervuld, historische ‘buitenbeentjes’, personen die in hun tijd afweken van de grootste gemene deler.

Pastoor Martinus Vaeck

Dat is om te beginnen Martinus Vaeck, die in een tijd dat het katholicisme in Nederland een tweederangspositie innam, pastoor was van de Sint-Pieterparochie in Vught. Behalve pastoor was hij ook een niet onverdienstelijk schilder, al lijkt maar één werk van hem bewaard te zijn gebleven. Joyce Tritschler-van Os ging op zoek naar deze pastoor en zijn bijzondere schilderij.

Bernardus Hartogensis

In een heel andere tijd – de Patriotse en Franse tijd – was er een ander buitenbeentje actief in ’s-Hertogenbosch, Vught en Den Haag: Bernardus Hartogensis. Hij behoorde tot een belangrijke Joodse familie en leverde een belangrijke bijdrage aan de emancipatie en gelijkberechtiging van Joodse burgers. Hij begon als commissionair in effecten, studeerde rechten en werd advocaat bij de Hoge Raad. Ook binnen zijn eigen gemeenschap, die in deze regio doorgaans arm was, was hij een buitenbeentje met een goede baan en een vermogen waarmee hij gemeenschapsvoorzieningen tot stand bracht, zoals de Bossche synagoge. René Kok schrijft over hem.

De jongeren van Kaffee

Het derde buitenbeentje is geen persoon, maar een groep: jongeren die in de jaren 1970 en volgende hun eigen weg zochten in een nog grotendeels verzuilde en parochiële gemeenschap. Zij wilden ‘zichzelf zijn’, een eigen clubhuis hebben en loskomen van ouders en autoriteiten. Ze richtten Jongerencentrum Kaffee op als vrijplaats voor jongeren, met tal van werkgroepen en muziekavonden. Drie generaties jongeren runden Kaffee.

Tijdschrift De Rat

Uit de eerste generatie van Kaffee ontstond het tijdschrift De Rat, dat de gemeentepolitiek kritisch ging volgen met zowel serieus als ludiek commentaar op het nieuws. Twee onderwerpen sprongen er uit: de renovatie van Zonneheuvel en de strijd voor het behoud van het Molukse woonoord Lunetten. Lokale politici en ambtenaren, maar ook beleidsmakers in Den Haag abonneerden zich op dit tijdschrift. Twee oud-deelnemers – Wieke Schrover en Thérèse van Zandbeek-Schrover – vertellen over wat er zoal voor viel.

Losse nummers van Schatten van Vught kosten €7,50 en zijn te koop bij DePetrus (Heuvel 2), Bruna Vught (Baron van Hövellplein 4) en slijterij Pijnenburg in Helvoirt (Kerkstraat 30). Een jaarabonnement (4 nummers) kost €25 en is te bestellen via erfgoedvught@gmail.com.