Depotschatje 5: Verleden en toekomst op Helvoirtse ereboog
Het Vughts Museum wil een zo’n goed mogelijk beeld geven van de geschiedenis en cultuur van Cromvoirt, Helvoirt en Vught. Daarbij maakt het museum gebruik van allerlei voorwerpen en kunst uit het depot. Maar veel objecten komen nooit of heel sporadisch uit het depot. Elke maand belichten de vrijwilligers van de Werkgroep Collectiebeheer en registratie een depotschatje. Deze keer een schilderij dat nu wordt geëxposeerd in de Depot Expo in DePetrus.
Op vrijdag 17 mei 1918 vond een groot feest plaats in Helvoirt. “Het was een feest zoals Helvoirt zelden zag”, aldus een enthousiast verslaggever van ‘Het Huisgezin’. Honderden feestgangers en vele notabelen en geestelijken uit omliggende gemeenten waren van de partij.
Er was dan ook een belangrijke reden voor het evenement, dat begon met een plechtigheid: het doorsteken van een dam. Dit karwei werd verricht door de Helvoirtse dokter C.P.J. Hoek, financier jhr. H.M. Huydecoper en jhr. De Jonge van Zwijnsbergen. Burgemeester Van Lanschot van Vught gaf een geestdriftige toespraak. De feestelijkheden die volgden, werden opgeluisterd met muziek door de huzaren en de Helvoirtsche Harmonie.
Met het doorsteken van de dam kon het water uit de oude Cromvoirtse Put of Putten via een pas gegraven kanaal voortaan worden afgevoerd naar het Drongelense kanaal. Zo’n 125 grondarbeiders werkten aan het kanaal.
De Cromvoirtse Put en ook het Helvoirtse Broek overstroomden elk winter waardoor door de begroeiing de veenlaag steeds dikker werd. Het hele gebied, dat uit ongeveer 2.000 hectares “waardeloze grond” bestond, die alleen wat biezen en riet opleverde, kon nu worden drooggemaakt en ontgonnen. Het vruchtbare land en de weilanden die hiermee zouden worden verkregen, moesten Helvoirt en omgeving tot “grootere bloei strekken”. Dat vooruitzicht was wel een groots feest waard.
De ontginning gebeurde op initiatief van dokter Hoek, die het plan daarvoor had besproken met leden van de sociëteit de Lioniers, die altijd in café-rest. De Zwarte Leeuw bijeenkwamen. De nieuwe waterafvoer kreeg in de volksmond al gauw de naam ‘het kanaal [of het slootje] van dokter Hoek’.
Op de plek van het plechtige doorsteken van de dijk richtte men een prachtige ereboog over het nieuwe kanaal op. Van die ereboog heeft P. van Kerckhoven een groot, fraai schilderij gemaakt, dat het onderwerp van dit Depotschatje is.
Op de linkerpijler van de ereboog is ‘het verleden’ afgebeeld: een moerasland met een reiger en daaronder een kind dat een aalmoes geeft aan een bedelaar. Op de rechterpijler zien we ‘de toekomst’ met prachtig golvende korenvelden, en daaronder een welgestelde boer en zijn gezin.
Het Vughts Museum heeft dit schilderij in langdurige bruikleen van de gemeente Vught. Het hangt nu onder nr. 71 in de Depot Expo in DePetrus die nog tot en met 7 juli 2025 te bezichtigen is.
Urijan Poerink
Bronnen: o.a. www.bhic.nl, krantenberichten Delpher