Depotschatje 5: het Musschengilde

Het Musschengilde van Vught

Het Vughts Museum wil een zo’n goed mogelijk beeld geven van de geschiedenis en cultuur van Cromvoirt, Helvoirt en Vught. Daarbij maakt het museum gebruik van allerlei voorwerpen en kunst uit het depot. Maar veel objecten blijven in het depot liggen of hangen. Elke maand belichten de vrijwilligers van de Werkgroep Collectiebeheer en registratie een depotschatje.

Van 1958 tot en met 1961 wilde Mao Zedong met zijn ´Grote Sprong Voorwaarts´ communistisch China in korte tijd veranderen van een agrarische economie naar een industriële samenleving.

Deze campagne pakte rampzalig uit voor mens en dier. Zo had Mao onder meer bevolen dat alle mussen (en andere ‘schadelijke’ dieren) in China moesten worden uitgeroeid; die aten namelijk het graan op. Ontelbare mussen werden gedood, met averechtse uitwerking. Er ontstond namelijk een enorme sprinkhanenplaag die de heersende hongersnood verergerde.

Een bizarre, ondoordachte campagne was het. Maar ook in ons eigen dorp werden een eeuw eerder campagnes gevoerd om vogels af te schieten die het hadden voorzien op de tarwe die op de schrale Vughtse zandgronden werd verbouwd. In juli 1859 vroeg de heer L. de Leijer, grondeigenaar te Vught, de burgemeester van Vught om toestemming voor de oprichting van een ‘Musschengilde’, omdat de tarweakkers schade leden door vogels. In het jaar daarop hadden de gildebroeders al 1320 mussen gedood en in 1861 kende de gemeenteraad aan de club een subsidie van 15 gulden toe ter tegemoetkoming in de kosten van kruit en lood. Het afschieten van schadelijke vogels werd voor jong en oud een geliefd tijdverdrijf.

Als officiële oprichtingsdatum voor het mussengilde wordt wel 4 juli 1859 aangehouden, maar voor die tijd moet het mussengilde al hebben bestaan, getuige de twee zilveren gildeschildjes in de museumcollectie met de tekst ‘Musschengilde Vught 1857’ en de afbeelding van een jager die op een vlucht vogels boven de tarwe schiet. Een van die schildjes ligt vooraan in de vitrine van de verenigingen in DePetrus.

De leden van het Musschengilde joegen niet alleen in het veld op mussen, kauwen en ander schadelijk gevogelte. Het is bekend dat ze met kermis in optocht door het dorp trokken, waarna ze op de vogel gingen schieten achter de Helvoirtse Barrière. Bij die gelegenheden zullen zij wellicht het hier afgebeelde vaandel hebben meegedragen, dat nu in de tentoonstelling ‘Steek de vlag uit!’ is te bezichtigen. Dat vaandel van 142 bij 110 cm zou in het raadhuis hebben gehangen en is in 1974 bij de feestelijke opening van de Oudheidkamer (thans het Vughts Museum) door de gemeente aan de Oudheidkamer afgestaan. Afgebeeld zijn het gemeentewapen, een boom, acht vogels en een wimpel met het opschrift ‘Musschengild’.

Het is niet bekend wanneer het Musschengilde, soms Mosschengilde genoemd, is opgeheven. Wel weten we, dat het na een aantal jaren een vereniging is geworden, waarvan de leden alleen nog de schietkunst beoefenden. Vermoedelijk zijn die overgestapt naar een der vijf schuttersgilden in Vught. Twee daarvan bestaan nu niet meer: het Sint-Jorisgilde en het Sint-Annagilde.

Urijan Poerink

Bron: o.a. het artikel ‘Het Mosschengilde in Vught’ van H. Donkers in het Brabants Dagblad van 13 december 1974.