Ontheemd erfgoed 17 (Slot)

De ramen van De Leeuw in  de Universiteit Wageningen (foto Kadans)

In de afgelopen maanden werd in Het Klaverblad geschreven over erfgoed dat in gevaar kwam door het slopen van gebouwen of de reconstructie van wegen en parken. Soms werden kunstwerken herplaatst, maar soms ook verdwenen ze naar de vuilstort. Gepleit werd voor meer aandacht van het gemeentebestuur voor dit bedreigde erfgoed bij bouwplannen. De rubriek wordt afgesloten met een geslaagde actie om een groot glas-in-loodraam van Marius de Leeuw te redden.

Extra bedreigd: glas-in-loodramen

Als gebouwen gesloopt worden, blijkt het erg moeilijk om glas-in-loodramen te redden. Vaak gaat het om grote ramen die bovendien speciaal voor een kerk of een ander groot gebouw zijn gemaakt. Vandaar dat de Vughtse delegatie bij het in ontvangst nemen van de Pieter van Vollenhoveprijs voor DePetrus (2019) bij minister Ingrid van Engelshoven (D66) er op aandrong om extra aandacht te besteden aan gebrandschilderde ramen. In Vught verdwenen in de afgelopen decennia tal van kloosters en instituten met veel glas-in-lood zonder dat deze glaskunst gered werd. Denk aan Regina Coeli, het retraitehuis Loyola, het hoofdgebouw van Voorburg en de kapel van Mariaoord. Zelfs op dit moment lopen er glas-en-loodramen gevaar, nu gesproken wordt over de sloop van het voormalige klooster van de Zusters van JMJ aan de Jagersboslaan. De ramen van de kapel hebben nog geen nieuwe bestemming.

Daarom is het bijzonder dat de reusachtige ramen van de kapel van Huize De Braacken wel zijn gered. Deze ramen werden ontworpen door Marius de Leeuw (1915-2000), die lang woonde op de grens van Vught en Helvoirt. De Bond Heemschut schreef over deze ramen: ‘Dit werk met zijn dynamische compositie en optimistische uitstraling is een uitstekend voorbeeld van gebouwgebonden kunst uit de wederopbouwperiode (1945-1970). (…) Een belangrijk kenmerk van de periode is de samenwerking tussen opdrachtgevers, architecten en beeldend kunstenaars’. Marius de Leeuw – aldus de Bond Heemschut – ‘heeft hier weliswaar gekozen voor de traditionele techniek van het glas-in-lood, maar de vormentaal is zeer vernieuwend. Binnen het dynamische spel van lijnen zijn diverse verhalen uit het Oude en Nieuwe Testament en Christelijke symbolen uitgebeeld’. Volgens de Bond behoort De Leeuw ‘tot de belangrijkste Brabantse kunstenaars van zijn generatie’.

Dat de ramen van De Braacken zijn gered zijn, is te danken aan de samenwerking tussen het Vughts Museum, de Bond Heemschut en de Vughtse projectontwikkelaar Wim Boers. Deze laatste sprak met genoemde erfgoedinstellingen af dat hij de ramen zou veiligstellen en binnen tien jaar ergens zou herbestemmen. Die belofte is hij ruimschoots nagekomen: tegenwoordig zijn de ramen te bewonderen in een gebouw van de Universiteit van Wageningen, waar ze ingebouwd zijn in het plafond.

Henk Smeets

Ramen kapel De Braacken