Ontheemd erfgoed  16: Zwervende grenspalen

Scheve grenspaal Vught – Sint-Michielsgestel

In Vught wordt veel gebouwd. Vaak betekent dat, dat oude gebouwen worden gesloopt om nieuwbouw mogelijk te maken. Ook kunstwerken verdwijnen daardoor uit beeld. Soms worden ze herplaatst, maar soms ook verdwijnen ze naar de vuilstort. Het Vughts Museum doet zijn best om dit bedreigde erfgoed te redden. In deze rubriek vertellen we over een aantal kunstwerken die van hun plaats werden gehaald en wat ermee is gebeurd.

Zwervende grenspalen

In Helvoirt zijn de grenzen met de omringende gemeenten regelmatig gewijzigd. In 1996 werd Helvoirt als zelfstandige gemeente opgeheven en toegevoegd aan de gemeente Haaren. In 2021 werd Helvoirt weer losgekoppeld van Haaren en toegevoegd aan de gemeente Vught. Dat betekende dat grenspalen tussen Helvoirt en Haaren en later tussen Helvoirt en Vught hun betekenis verloren. Hoe is het die grenspalen vergaan?

Een grenspaal die we willen volgen stond ooit aan de Antwerpsebaan, tussen Haaren en Helvoirt. Hij werd daar geruime tijd geleden weggehaald. Niet omdat de grens werd opgeheven, maar omdat hij in de weg stond voor de boer die daar het land bewerkte. De grenspaal kwam terecht in het Schilderstraatje, eerst in een schuur en daarna in de heg ter bescherming tegen verkeer dat de bocht te scherp zou nemen. Daar staat hij nog steeds.

Een andere paal markeerde de grens tussen Vught naar Helvoirt, ter hoogte van de Vossenklem, ongeveer bij de Dijk. Ook die verdween uit beeld en belandde op de Helvoirtse gemeentewerf. Een tijdlang stond de paal in het Helvoirtse gemeentehuis. Toen Helvoirt bij Haaren kwam, werd het gemeentehuis ontruimd en belandde de paal in de puincontainer. Een oplettende voorbijganger viste hem er uit. Daarna ontfermde een particulier aan de Oude Rijksweg zich over de paal. Beide grenspalen bestaan dus nog dankzij geïnteresseerde burgers.

In Vught liep het anders. In 2019 berichtte een verontruste burger aan de gemeente dat de grenspaal tussen Vught en Sint-Michielsgesel op de Haldersebaan behoorlijk scheef stond. Gevreesd werd dat hij om zou vallen en dat iemand ook deze paal mee zou nemen.  De gemeente kwam in actie. De paal werd opgeknapt en teruggeplaatst. Rechtop, zoals bij een grenspaal hoort!

Henk Smeets

Grenspaal Helvoirt – Haaren

Grenspaal Helvoirt – Vught

Grenspaal Vught – Sint-Michielsgestel (foto: Gijs Timmermans)